Học bổng chính phủ độc lập là những học bổng được tài trợ bởi ngân sách của các quốc gia, nhằm thu hút và phát triển nhân tài. 

Học bổng chính phủ bao gồm 2 loại:  

• Học bổng chính phủ nước sở tại là học bổng do chính phủ nước sở tại cung cấp cho công dân nước mình. Ở Việt Nam, học bổng chính phủ bao gồm học bổng 322, học bổng 911 (quản lý bởi Cục Đào Tạo Nước ngoài, Bộ Giáo Dục & Đào Tạo), học bổng 165 (Ban Tổ chức TƯ Đảng). Các học bổng này thường được cấp cho các cán bộ Nhà nước, giảng viên đại học công lập và gần đây mở rộng cho cả sinh viên sang các nước tư bản theo học.
• Học bổng chính phủ nước ngoài là học bổng do các chính phủ nước ngoài cung cấp cho sinh viên Quốc tế, nhằm thu hút nhân tài từ các quốc gia khác tới học tập và phát triển tại nước mình.

Một trong những đặc tính quan trọng nhất của học bổng chính phủ là sự giới hạn về địa lý đối với ứng viên dự tuyển, điều đó có nghĩa là học bổng chính phủ chỉ áp dụng cho một nhóm đối tượng ở một khu vực địa lý nhất định.

Một sự khác biệt rất quan trọng nữa của học bổng chính phủ là những ràng buộc kèm theo, mà phổ biến nhất là điều kiện “học xong phải quay về nước”. Trên thực tế, nhiều bạn theo học bổng chính phủ Việt Nam như 322, 165 đã trốn ở lại không về. Còn với học bổng chính phủ nước ngoài do quy định visa ngặt nghèo hơn nên khó trốn ở lại. Điều này rất quan trọng để bạn cân nhắc khi tìm hiểu học bổng và quyết định có nên apply học bổng đó hay không.

Học bổng Chính phủ song phương là học bổng được 1 nước cấp cho nước còn lại nhằm phát triển quan hệ hợp tác, tình hữu nghị giữa hai quốc gia. Người nhận học bổng sẽ tới học tại quóc gia cấp học bổng đó. 

Đối với Việt Nam, thường các quốc gia tư bản có nền giáo dục tiên tiến sẽ cấp học bổng cho sinh viên Việt Nam trong khuôn khổ chương trình định hướng, hợp tác - nhằm tạo điều kiện cho cán bộ, sinh viên trẻ Việt Nam được học tập trong môi trường tiên tiến và quay trở lại giúp đỡ đất nước mình giải quyết những vấn đề đang gặp phải hoặc góp phần phát triển kinh tế - xã hội nước nhà. Ở Việt nam, nổi tiếng nhất là học bổng Fullbright của Chính phủ Hoa Kỳ), học bổng Chevening (của Anh), BTC (của Bỉ), Eramus Mundus (của Liên minh Châu Âu), ADS, Endeavour, LA (của Úc)… Các học bổng này thường được quản lý bởi các Đại Sứ Quán các nước tại Việt Nam.

Với loại học bổng này, thông thường ngoài thành tích học tập, ngành học của sinh viên cũng sẽ được cân nhắc. Những sinh viên muốn học tập, nghiên cứu về các ngành nghề/ lĩnh vực có thể giải quyết vấn đề hiện có tại Việt Nam như Môi trường, Kinh tế Công, Công nghệ Sinh học,...sẽ được ưu tiên hơn.

Hoc bổng Chính phủ đa phương có tính chất tương tự như Học bổng Chính phủ song phương. Tuy nhiên, loại học bổng này sẽ được cấp bởi sự hợp tác, phát triển giữa 3 quốc gia trở lên.

Học bổng Bang cũng là học bổng được cấp bởi ngân sách công, nhưng là do chính quyền các tiểu bang của một quốc gia cung cấp cho sinh viên. Học bổng này có thể nhắm tới sinh viên trong nước (trong bang và ngoài bang) và sinh viên quốc tế. Mục tiêu của học bổng này là hỗ trợ sinh viên tài năng trong bang được phát triển một cách tốt nhất, hoặc thu hút sinh viên xuất sắc từ bên ngoài tới bang đó học tập.

Học bổng bang thường sẽ chỉ có ở những quốc gia mà có những đơn vị tiểu bang rộng lớn, có chính quyền và ngân sách riêng như Mỹ, Canada, Úc,.. Số lượng và giá trị học bổng bang mỗi năm sẽ tùy thuộc vào ngân sách sẵn có của tỉnh bang đó; và càng những bang ít người, thu hút ít sinh viên quốc tế thì mức độ cạnh tranh học bổng sẽ càng tấp.

Học bổng từ trường là loại học bổng phổ biến và được biết tới nhiều nhất với các bạn sinh viên. Đây là loại học bổng được nhà trường dùng ngân sách khuyến học của mình cấp cho các sinh viên đang học và sinh viên tương lai; với mục tiêu giúp các sinh viên tiềm năng có cơ hội phát triển tốt nhất - đồng thời tạo điều kiện cho sinh viên xuất sắc học tập, đóng góp và thành tích dạy, học và nghiên cứu của trường.

Có 2 loại học bổng của trường cơ bản, bao gồm:

• Học bổng dành cho sinh viên chưa học tại trường (future students), hay còn được gọi là học bổng đầu vào: Được cung cấp cho sinh viên có thành tích học tập xuất sắc tại các bậc học trước đó, mong muốn và đăng ký học một chương trình đào tạo tại trường. Mục tiêu của học bổng nhằm thu hút nhân tài tới học tập tại trường, qua đó đóng góp vào thành tích nghiên cứ, giảng dạy. Học bổng này có giá trị và thời gian (1 năm đầu hoặc toàn khóa học) tùy theo từng loại.
• Học bổng dành cho sinh viên đang học (current students): Được cung cấp cho sinh viên đang theo học tại trường, có thành tích xuất sắc, nổi trội trong kì học/ năm học vừa qua. Mục tiêu của học bổng này nhằm khuyến khích các sinh viên tiếp tục cố gắng và có điều kiện học tập tốt hơn. Thông thường, học bổng này sẽ có giá trị cho kì học/ năm học tiếp theo hoặc toàn bộ những năm còn lại của sinh viên.

Học bổng của trường cũng sẽ được phân thành các loại dựa trên yếu tố xét duyệt, bao gồm học bổng Merit-based xét chủ yếu dựa vào thành tích học tập; học bổng Leadership xét chủ yếu về tiềm năng lãnh đạo & khả năng đóng góp cho cộng đồng và học bổng Need-based dựa trên thành tích học và mức độ cần hỗ trợ tài chính.

Điều này có nghĩa, nếu không thể xin học bổng ngay từ Việt Nam, bạn vẫn có thể cố gắng học tập tốt kì học hoặc năm học đầu tiên ở nước ngoài để xin học bổng cho những năm sau đó. Thậm chí, nếu bạn đã xin được học bổng bán phần (10% - 50% học phí), thì bạn vẫn có cơ hội xin học bổng giá trị cao hơn cho những năm sau nếu học tập tốt.

Học bổng Giáo sư là loại học bổng phổ biến cho cấp bậc Sau Đại học (Thạc sĩ/ Tiến sĩ), được quyết định và cấp bởi chính Giáo sư trong trường. Tại các trường Đai học nước ngoài, mỗi giáo sư sẽ được cấp một ngân sách riêng để thực hiện chương trình, dự án nghiên cứu của mình; và các giáo sư có thể trích một phần ngân sách đó để cấp cho sinh viên có thành tích xuất sắc để hỗ trợ công tác nghiên cứu của mình, hoặc để phát triển những ý tưởng nghiên cứu có tiềm năng.

So với học bổng của Chính phủ hay tổ chức, học bổng Giáo sư nhìn chung là dễ xin hơn. Tuy nhiên, do toàn quyền quyết định bởi giáo sư nên những tiêu chuẩn xét duyệt cũng như giá trị học bổng không hề cố đinh mà sẽ thay đổi theo giáo sư bạn muốn xin làm nghiên cứu. Giá trị học bổng cũng có phần thấp hơn, thường là học bổng bán phần; học bổng toàn phần có nhưng số lượng không nhiều.

Học bổng Tổ chức là loại học bổng được cung cấp bởi các đơn vị, tổ chức trong và ngoài nước, nhằm mục tiêu phát triển tài năng cho sinh viên/ học sinh - dựa trên sự hợp tác chính phủ hoặc nhằm phát triển kinh tế - xã hội toàn cầu. Các học bổng này thường có giá trị lớn, từ 50% - 100% học phí hoặc toàn phần. Một số học bổng tổ chức sẽ có điều kiện sinh viên sau khi học xong sẽ về làm tại tổ chức đó trong một thời gian nhất định.